Ηφαίστειο που βράζει η Δυτική Όχθη, εμφύλιο ρήγμα στο εσωτερικό του Ισραήλ

«To απατηλό, όσο και βολικό για τις ασπόνδυλες διπλωματίες status quo είναι έτοιμο να εκραγεί στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη». Έτσι ξεκινούσε το κύριο άρθρο της Le Monde την περασμένη Τρίτη, συνοψίζοντας δύο μήνες ισραηλινών επιδρομών, που έχουν στοιχίσει μέχρι στιγμής τη ζωή 75 Παλαιστινίων, παράλληλα με την αναβίωση της ένοπλης δράσης στα παλαιστινιακά εδάφη με θύματα 14 Ισραηλινούς. Στην προσπάθειά της να καταπνίξει εν τη γενέσει του τον κίνδυνο μιας τρίτης, γενικευμένης Ιντιφάντα (εξέγερσης), η κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου αναθέτει στον στρατό εκτεταμένες επιχειρήσεις καταστολής και σύλληψης υπόπτων, όπως η επιδρομή της 22ας Φεβρουαρίου στη Ναμπλούς, με 14 νεκρούς και εκείνη της περασμένης Τρίτης στην Τζενίν, όπου επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού 14 ετών.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συγκεντρώνει προνομιακά το διεθνές ενδιαφέρον και την ισλαμοφοβία να έχει προ πολλού υποσκελίσει τον (πάντα υπαρκτό) αντισημιτισμό στις Δυτικές κοινωνίες, η αφύπνιση του ενεργού ηφαιστείου που λέγεται Μεσανατολικό περνούσε στα ψιλά μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου. Εκείνη την ημέρα, ένα αφιονισμένο πλήθος Ισραηλινών εποίκων εξαπέλυσε πραγματικό πογκρόμ στην παλαιστινιακή κωμόπολη Χουάρα, κοντά στην Τζενίν, πυρπολώντας κτίρια και αυτοκίνητα. Το γεγονός προκάλεσε διεθνή κατακραυγή για τον επιπρόσθετο λόγο ότι ένας από τους κορυφαίους υπουργούς της ισραηλινής κυβέρνησης, ο Μπεζαλέλ Σμότριτς, συνελήφθη από δημοσιογραφικό μικρόφωνο να διακηρύσσει ότι πρέπει να «αφανιστεί» η Χουάρα.

Υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Δεξιάς-Ακροδεξιάς που ορκίστηκε στις 29 Δεκεμβρίου, ο Σμότριτς ανέλαβε, με απόφαση του Νετανιάχου, άλλο ένα κρίσιμο χαρτοφυλάκιο μόλις τρεις ημέρες πριν από το πογκρόμ: διορίστηκε επικεφαλής ενός, τρόπον τινά, «υπουργείου μέσα στο υπουργείο Άμυνας», με καθήκοντα γενικού κυβερνήτη της Δυτικής Όχθης. Γέννημα-θρέμμα των εποίκων που σφετερίζονται παλαιστινιακή γη, ονειρεύεται ένα κράτος από τη Μεσόγειο μέχρι τον Ιορδάνη, όπου θα υπερισχύει ο θρησκευτικός νόμος (κι ύστερα ειρωνεύονται το Ιράν ή τη Σαουδική Αραβία για τη σαρία). Το 2016 καλούσε τα μαιευτήρια να βάζουν σε ξεχωριστούς θαλάμους τις ετοιμόγεννες από την εβραϊκή πλειονότητα και εκείνες από την αραβική μειονότητα, ενώ πρόσφατα εξομολογήθηκε σε ιδιωτική συζήτηση «είμαι φασίστας και ομοφοβικός, αλλά όχι λογάς», όπως αποκάλυψε το δημόσιο κανάλι Kan 11. Με επτά βουλευτές, το κόμμα του είναι σε θέση οποιαδήποτε στιγμή να ανατρέψει τον Νετανιάχου, κρατώντας τον εν τω μεταξύ πολιτικό όμηρο.

Και δεν είναι ο μόνος. Πλάι στον Σμότριτς στέκεται ο ηγέτης του δεύτερου ακροδεξιού κόμματος που στηρίζει τον Νετανιάχου, ο Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, ο οποίος κατέχει το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο του υπουργού Εθνικής Ασφάλειας. Έποικος κι αυτός, έχει υποστεί δεκάδες δικαστικές διώξεις για ομιλίες μίσους εναντίον των Αράβων, ενώ στο σαλόνι του φιγουράριζε για πολύ καιρό φωτογραφία του Ισραηλινοαμερικανού τρομοκράτη Μπαρούχ Γκολντστάιν, ο οποίος τον Φεβρουάριο του 1994 δολοφόνησε 29 Παλαιστίνιους και τραυμάτισε άλλους 125 στον Τάφο των Πατριαρχών, στη Χεβρώνα. Υποστηρικτής της εκτόπισης των «μη νομιμοφρόνων» Αράβων Ισραηλινών, που αντιστοιχούν στο 21% του πληθυσμού, ήταν ο άνθρωπος που άναψε το φυτίλι στον τελευταίο κύκλο της έντασης με την προκλητική του επίσκεψη στο Τέμενος Αλ Άκσα, στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ, στις 3 Ιανουαρίου.

Με την Αμερική να έχει ήδη μεταφέρει, επί Ντόναλντ Τραμπ, την πρεσβεία της στην Ιερουσαλήμ, την Ευρώπη ανύπαρκτη στη Μέση Ανατολή και τη Ρωσία καθηλωμένη στο ουκρανικό ναρκοπέδιο, η προοπτική μιας ειρηνικής επίλυσης του Παλαιστινιακού στη βάση των δύο κρατών είχε εξοστρακιστεί από καιρό πέρα από τη γραμμή του ορίζοντα. Ο σχηματισμός της κυβέρνησης Νετανιάχου, της πιο αντιδραστικής και επιθετικής κυβέρνησης που γνώρισε ποτέ το κράτος του Ισραήλ, ήταν η χαριστική βολή. Νιώθοντας ότι δεν έχει τίποτα πια να χάσει, μια νεότερη γενιά Παλαιστινίων μαχητών άρχισε να βγαίνει τους τελευταίους μήνες στο προσκήνιο, πετώντας πάνω από τα κεφάλια γερασμένων, ανυπόληπτων ή αδύναμων πολιτικών ηγεσιών.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, πάνω στο οποίο στρέφονται τελευταία οι προβολείς του διεθνούς Τύπου, είναι η «Φωλιά των Λιονταριών». Δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 στη βόρεια Δυτική Όχθη και ήδη οι γιγάντιες φιγούρες «μαρτύρων» της κυριαρχούν στους τοίχους της Ναμπλούς και της Τζενίν, τα τραγούδια για τη νεαρή οργάνωση ακούγονται στα παλαιστινιακά καφέ και οι κηδείες των νεκρών της μετατρέπονται στα μεγαλύτερα συλλαλητήρια που έχουν γνωρίσει τα κατεχόμενα εδώ και δεκαετίες. Στις γραμμές της πρωταγωνιστούν μαχητές που προέρχονται από την κυρίαρχη, στη Δυτική Όχθη, Φατάχ του Γιάσερ Αραφάτ, αλλά και νέοι με καταγωγή από τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ- άκρως αξιοσημείωτο, αφού Φατάχ και Χαμάς ρίχτηκαν σε έναν φονικό εμφύλιο το 2007, στη Γάζα. Η εμφάνιση αυτού του ατυπικού φαινομένου μαρτυρά την απόγνωση των Παλαιστινίων, ιδιαίτερα της νεολαίας τους, για τη διαιώνιση της κατοχής, αλλά και την απογοήτευσή τους από μια αποξενωμένη Παλαιστινιακή Αρχή, με επικεφαλής τον 88χρονο Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος έχει να κάνει εκλογές από τον Ιανουάριο του 2005.

Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ ζει σε ατμόσφαιρα υπαρξιακής κρίσης, καθώς ένα αβυσσαλέο εμφύλιο ρήγμα απειλεί με τα χειρότερα. Η περασμένη Πέμπτη είχε κηρυχτεί από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών «Ημέρα Αντίστασης στη Δικτατορία» (του Νετανιάχου), με χιλιάδες πολίτες που κρατούσαν ισραηλινές σημαίες να αποκλείουν οδικές αρτηρίες και το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν. Βασικός στόχος τους ήταν να ακυρωθεί η προσπάθεια του Νετανιάχου να υποβαθμίσει το Ανώτατο Δικαστήριο και να ποδηγετήσει τη Δικαιοσύνη, τον βασικό μηχανισμό εξισορρόπησης και ελέγχου σε μια χώρα που δεν έχει γραπτό σύνταγμα. Εδώ και δύο μήνες το κοσμικό, δημοκρατικό Ισραήλ βρίσκεται στο πόδι, θεωρώντας ότι ο κίνδυνος μετάλλαξης της χώρας σε αυταρχική θεοκρατία βρίσκεται επί θύραις.

«Οι αξίες αυτής της χώρας θα αλλάξουν κι εγώ δεν είμαι διατεθειμένος να υπηρετήσω ένα κράτος που δεν θα είναι δημοκρατικό». Αυτά είπε στο Associated Press ο 53χρονος Σράγκα Τίχοβερ, παλιός πεζοναύτης που εξακολουθούσε μέχρι χθες να υπηρετεί εθελοντικά ως επίστρατος. Δεν είναι ο μόνος. Εδώ και δύο εβδομάδες, ένα πρωτοφανές στα χρονικά του Ισραήλ κίνημα πολιτικής ανυπακοής στις τάξεις των επιστράτων (σχεδόν όλοι οι Ισραηλινοί είναι υποχρεωμένοι μέχρι τα πενήντα τους να περνούν κάποιες μέρες του χρόνου στον στρατό για να παραμένουν αξιόμαχοι) έχει προκαλέσει πανεθνικό σάλο. Στους «αντάρτες» περιλαμβάνονται 600 πιλότοι της αεροπορίας στρατού, 35 πιλότοι μοίρας F-15, επίστρατοι στη Unit 800 της στρατιωτικής κατασκοπείας και πολλοί άλλοι. Βετεράνοι του στρατού ανάρτησαν πανώ στον αυτοκινητόδρομο Τελ Αβίβ-Ιερουσαλήμ που έγραφε: «1973 Γιομ Κιπούρ- 1982 Λίβανος- 2023 Πόλεμος για να σώσουμε τη Δημοκρατία». Με καθυστέρηση δεκαετιών, το Ισραήλ φαίνεται να ανακαλύπτει αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: ότι μπορεί να είναι δημοκρατικό, μπορεί να είναι εβραϊκό και μπορεί να κατέχει τα παλαιστινιακά εδάφη — αλλά δεν μπορεί να κάνει και τα τρία ταυτόχρονα. Κάτι πρέπει, κάποια στιγμή, να θυσιαστεί.