Η Frontex απέτυχε να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, συμπεραίνει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ακόμα και παρά το γεγονός ότι κατά την σύνταξή της ευρωβουλευτές κατήγγειλαν ότι το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα σε συμμαχία με την Ακροδεξιά και τους Φιλελεύθερους εμπόδισαν την προσέλευση θυμάτων και μαρτύρων που διαθέτουν κρίσιμα στοιχεία από πρώτο χέρι.

Μετά από τετράμηνη έρευνα, η επικεφαλής Τίνεκε Στρικ δηλώνει στον Guardian, ότι η Frontex «δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ως εκ τούτου δεν αντιμετώπισε και δεν απέτρεψε μελλοντικές παραβιάσεις».

Η Ολλανδή ευρωβουλευτής των Πρασίνων, θέλει ο επικεφαλής της υπηρεσίας, Φαμπρίς Λεγκέρι, να παραιτηθεί ή να απολυθεί, αλλά η ειδική διακομματική ομάδα, που αποτελείται από οκτώ συναδέλφους της και συγκλήθηκε για να διερευνήσει το ζήτημα, δεν κατέληξε σε αυτό το αίτημα.

Λίγο πριν δοθεί το πόρισμα στη δημοσιότητα η Στρικ τονίζει την ανάγκη να εξεταστεί σε τελική ανάλυση αν γίνεται «να έχουμε εμπιστοσύνη σε αυτόν τον εκτελεστικό διευθυντή για να εφαρμόσουμε πραγματικά αυτές τις συστάσεις [ σ.σ. προς την υπηρεσία ]και να την αλλάξουμε σε έναν πραγματικά ευαίσθητο οργανισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα; Η ομάδα μου [ σ.σ. Πράσινοι ], δεν έχουμε πια εμπιστοσύνη σε αυτόν. Πιστεύουμε ότι θα ήταν καλό το Διοικητικό συμβούλιο να καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα και να ξεκινήσει την αναζήτηση νέου εκτελεστικού διευθυντή».

Ο Guardian επισημαίνει τις αυξανόμενες καταγγελίες και τις σοκαριστικές αποκαλύψεις με βίντεο και μαρτυρίες για εμπλοκή της Frontex σε επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο με αποτέλεσμα δεκάδες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να ζητούν την κατάργησή της

Ωστόσο, η επιτροπή υποστηρίζει ότι δεν βρέθηκαν «πειστικά στοιχεία» ότι ο οργανισμός συμμετείχε σε τέτοια περιστατικά και κατέληξε απλά στο συμπέρασμα ότι η Frontex δεν κατάφερε να διερευνήσει άμεσα τις καταγγελίες. «Ως αποτέλεσμα, η Frontex δεν απέτρεψε αυτές τις παραβιάσεις, ούτε μείωσε τον κίνδυνο μελλοντικών παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων», αναφέρει η έκθεση.

Η Στρικ ξεκαθαρίζει πως είναι «πολύ σαφές ότι η [Frontex] τουλάχιστον γνώριζε τι συνέβαινε» στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι έρευνες του οργανισμού ήταν «πολύ επιφανειακές», είπε. «Ζήτησαν απάντηση από την [ελληνική] κυβέρνηση και όταν η κυβέρνηση αρνήθηκε [ τις επαναπροωθήσεις ] η υπόθεση έκλεισε».

«Καταλήγουν να ρωτούν την κυβέρνηση του κράτους – μέλους υποδοχής, και σχεδόν πάντα δέχονται την απάντηση» σχολιάζει η ίδια. Η υπηρεσία είχε επανειλημμένα αποτύχει να ανταποκριθεί σε αναφορές παραβιάσεων δικαιωμάτων μέσα από την Frontex αλλά και από άλλους οργανισμούς, ανέφεραν οι ευρωβουλευτές.

Η ευθύνη επιρρίπτεται σε μεγάλο βαθμό στον Λεγκέρι, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Εσωτερικών της Γαλλίας και επικεφαλής του Οργανισμού από το 2015.

Οι ευρωβουλευτές διαπίστωσαν ότι είχε διορίσει 63 υπαλλήλους στο ιδιωτικό του γραφείο, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ τον μέσο όρο. Αντίθετα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει 30 άτομα στο δικό της γραφείο. «Καθυστερεί και υπονομεύει, αλλά έχει έναν εντυπωσιακό αριθμό μελών του προσωπικού για το δικό του συμβούλιο», αναφέρει η Στρικ.

Όμως, όπως συμπέραναν οι ευρωβουλευτές καθυστέρησε την πρόσληψη τριών εκτελεστικών διευθυντών, που απαιτούνται βάσει της νομοθεσίας της Ε.Ε. και θα μπορούσαν να τον ελέγξουν.

«Αυτό οδηγεί σε πλήρη έλλειψη ελέγχων και ισορροπιών εντός του οργανισμού και φυσικά κατηγορούμε τον εκτελεστικό διευθυντή γι’ αυτό, αλλά και το Διοικητικό Συμβούλιο επειδή είναι γενικά υπεύθυνο για τη χρηστή διακυβέρνηση στον οργανισμό» σημείωσε η Ολλανδή ευρωβουλευτής.

Σύμφωνα με την ίδια, τα κράτη – μέλη της Ένωσης πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι εκπρόσωποί τους στο Διοικητικό Συμβούλιο της Frontex διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη στα θεμελιώδη δικαιώματα και άμεση γραμμή με τους αρμόδιους υπουργούς.

Επιδεινώνονται οι συνθήκες κράτησης σε λιβυκά κέντρα κράτησης με την Διεθνή Αμνηστία να καταγγέλλει ότι μετανάστριες υφίστανται φρικτή σεξουαλική βία στα χέρια των φρουρών, για να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, τρόφιμα και εγκαταστάσεις υγιεινής.

Η έκθεση, η οποία επικεντρώθηκε στους πρόσφυγες που αναχαιτίστηκαν στη Μεσόγειο και που αποβιβάστηκαν στη Λιβύη το 2020 και το 2021 και μεταφέρθηκαν στα κέντρα, που τέθηκαν πρόσφατα υπό τον έλεγχο του λιβυκού υπουργείου Εσωτερικών.

Τα ευρήματα προέρχονται από συνεντεύξεις με 53 ανθρώπους, ηλικιών μεταξύ 14 και 50 ετών, από χώρες όπως η Νιγηρία, η Σομαλία και η Συρία, οι περισσότεροι εκ των οποίων βρίσκονται ακόμα στη Λιβύη και κατάφεραν να δραπετεύσουν ή είχαν πρόσβαση σε τηλέφωνα.

Φύλακες βίασαν ακόμα και εγκύους

Οι φύλακες λένε αν «θέλετε φρέσκο νερό και κρεβάτια… αφήστε με να κάνω σεξ μαζί σας, ώστε να σας απελευθερώσω», αφηγήθηκε μια γυναίκα, μια από τις πολλές που ανέφεραν ότι φύλακες μέσα στα κέντρα βίασαν ή κατανάγκασαν γυναίκες να κάνουν σεξ με αντάλλαγμα την απελευθέρωσή τους ή καθαρό νερό.

Ορισμένες έγκυες γυναίκες μέσα στα κέντρα δήλωσαν στην Αμνηστία ότι βιάστηκαν επανειλημμένα από φρουρούς, ενώ οι άνδρες δήλωσαν ότι εξαναγκάζονταν να φορούν μόνο εσώρουχα σε μια προσπάθεια να τους ταπεινώσουν. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, έκαναν λόγο για σεξουαλικές παρενοχλήσεις.

Οι περιγραφές απάνθρωπης μεταχείρισης έρχονται σε συνέχεια σειράς εκθέσεων μετά το 2017 για τις συνθήκες που επικρατούν στα κέντρα κράτησης στην Λιβύη, στις οποίοες γινόταν λόγος για ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια και έλλειψη υγιεινής και τροφής.

Να κλείσουν τα κέντρα ή να σταματήσει η χρηματοδότηση 

Η ακτοφυλακή της Λιβύης, χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναχαίτισε στη θάλασσα και επέστρεψε στη Λιβύη περίπου 15.000 ανθρώπους κατά τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους, ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία, περισσότερους από όσους σε ολόκληρο το 2020. Καθώς τα δεδομένα είναι αναξιόπιστα, η οργάνωση ανέφερε ότι περίπου 6.100 άτομα μεταφέρθηκαν σε κέντρα κράτησης μέχρι τα τέλη Ιουνίου.

Παρά την εκεχειρία που επιτεύχθηκε τον Οκτώβριο μεταξύ των εμπόλεμων πλευρών της Λιβύης στο πλαίσιο ενός ειρηνευτικού σχεδίου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, δέκα χρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι το 2011, ένοπλες ομάδες εξακολουθούν να διατηρούν την ισχύ τους στο πεδίο, έχοντας υπό τον έλεγχο τους ορισμένους καταυλισμούς μεταναστών.

Ορισμένοι Ευρωβουλευτές έχουν προτρέψει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διακόψει τη χρηματοδότηση της λιβυκής ακτοφυλακής, λέγοντας ότι η Λιβύη δεν είναι μια «ασφαλής χώρα» για μετανάστες.

Ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες έχουν ζητήσει το κλείσιμο αυτών των κέντρων.