Με το που ξεκίνησε το φεστιβάλ, «έφυγε» ο Κούντερα! «Εχω συνηθίσει και σε χειρότερα», μας λέει χαμογελώντας (τι να κάνει κι αυτός;) ο Ηλίας Φραγκούλης, δημοσιογράφος, κριτικός κινηματογράφου, εμπνευστής και δημιουργός του καλοκαιρινού φεστιβάλ «Ξαφνικά φέτος το καλοκαίρι» (12-19/7/2023) στη «Ριβιέρα».
Και η αλήθεια είναι πως μέσα σε αυτά τα 12 χρόνια που «κλείνει» φέτος το φεστιβάλ έχουν συμβεί αρκετά «ξαφνικά», όπως όταν (τέτοιες μέρες ήταν πάλι) απεβίωσε η Ζαν Μορό και ο Σαμ Σέπαρντ, την ίδια μέρα – τώρα τα ίδια με τον Μίλαν Κούντερα… Και όλοι είχαν στενή σχέση με το σινεμά. Το λέμε στον Ηλία και γελάει.
Βέβαια, ίσως να μην μπορούμε να σκεφτούμε κάτι πολύ καλύτερο από το να είμαστε στο σινεμά «Ριβιέρα», να βλέπουμε τις επιλογές του Ηλία στη μεγάλη οθόνη και να συζητάμε για όλα τα παραπάνω – από σκηνές και πλάνα έως σπουδαίους ανθρώπους της τέχνης που «έφυγαν» από τη ζωή, μέχρι ασήμαντους ανθρώπους της τέχνης, που ωστόσο έχουν τη δύναμη (και την εξουσία) να την ορίσουν σε ένα μεγάλο βαθμό. Εξάλλου, ο Ηλίας Φραγκούλης δεν σταμάτησε ποτέ να παίρνει δημόσια θέση για τα όσα συμβαίνουν στην πολιτική/κοινωνική πραγματικότητα που μας περιβάλλει, κυρίως γύρω από τον χώρο του σινεμά (με ιστορικές αίθουσες να «κλείνουν» εξαιτίας της «ανάπτυξης» της Ν.Δ. κ.ά.).
Μα και το να δημιουργείς έναν κινηματογραφικό θεσμό όπως το 8ήμερο φεστιβάλ «Ξαφνικά φέτος το καλοκαίρι» δεν είναι από μόνο του μια δημόσια πολιτική «δήλωση»; Ο Ηλίας Φραγκούλης ξεκίνησε το φεστιβάλ πριν από 12 χρόνια (πρόκειται για μια διοργάνωση του Free Cinema – freecinema.gr) όταν μία φίλη τού ζήτησε να δημιουργήσει μία εβδομάδα προβολών στη Δεξαμενή στο Κολωνάκι: «Αγαπώ τα θεματικά αφιερώματα, οπότε έκατσα και σκέφτηκα κάτι μέσα σ’ ένα απόγευμα. Ετσι έγινε – εντελώς ξαφνικά!
Εφταιξε λίγο κι ο Τένεσι Γουίλιαμς και έτσι ήρθε ο τίτλος του φεστιβάλ: “Ξαφνικά φέτος το καλοκαίρι”! Είναι όνομα και πράγμα δηλαδή… Τότε, δεν συνηθιζόταν ακόμη η ψηφιακή προβολή και σχεδόν όλο το πρόγραμμα βγήκε με κόπιες σελιλόιντ, με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος να με στηρίζει με αγάπη. Ο σεβασμός είναι αμοιβαίος και κρατά παντοτινά, προφανώς», μας λέει ο Ηλίας.
Παρά τα χρόνια που πέρασαν από το πρώτο «Ξαφνικά» έως σήμερα, ο στόχος της διοργάνωσης δεν άλλαξε ποτέ: «Ηθελα να προγραμματίζω έργα που πρόσφεραν από παλιά τα θερινά σινεμά. Απλά, σταδιακά, βλέποντας και την ανάγκη του κοινού να “καλύψει” κενά που είχε σε σχέση με τις ταινίες ρεπερτορίου, τα τελευταία χρόνια εστιάζω όλο και περισσότερο σε φιλμ παραγωγής από τις δεκαετίες του 1930 έως και του 1970.
»Είναι το σινεμά που με συγκινεί περισσότερο, αυτό που ωφελείται ουσιαστικά από τη μεγάλη, κινηματογραφική οθόνη. Είναι το σινεμά στις πραγματικές του διαστάσεις. Κι αν μιλάμε για Χόλιγουντ, ειδικά, είναι αυτό που καθόρισε τους κανόνες και τη “γλώσσα” της κινηματογραφικής αφήγησης. Αυτό που γέννησε τα κινηματογραφικά είδη. Χωρίς να γνωρίζουμε αυτό το σινεμά, δεν έχουμε βάσεις για να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της 7ης Τέχνης. Και χωρίς βάσεις, δεν υπάρχει μέλλον» καταλήγει.
Το φετινό πρόγραμμα, πάντως, έχει ταινίες μία και μία: ξεκίνησε την προηγούμενη Τετάρτη με την πανελλήνια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «100 Years of Warner Bros.», το οποίο παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Κανών, και συνεχίζει με ταινίες από τα 40s έως και τα 70s, τηρώντας τον σκοπό της διοργάνωσης «να λειτουργεί ως ένα είδος “κινηματογραφικού σχολείου” που φέρνει τους θεατές τού σήμερα κοντά στην κατανόηση της αφηγηματικής γλώσσας και της εξέλιξης του σινεμά των ειδών», όπως μας λέει ο Ηλίας.
«Φέτος, είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος για το “ζευγάρωμα” (προσφιλής μου τακτική) των προβολών της Κυριακής 16/07, με τη “Θύελλα σε μητρική καρδιά” του Μάικλ Κερτίζ και “Το γράμμα” του Γουίλιαμ Γουάιλερ, δύο αριστουργήματα του κλασικού Χόλιγουντ που προσπαθούν να εξηγήσουν τα αίτια τα οποία οδήγησαν δύο γυναίκες στην… ανδροκτονία (οποία ανατροπή!). Αν και η μεγάλη μου “καψούρα” είναι η ταινία κλεισίματος (σ.σ. Τετάρτη 19/7), ο “Πύργος της Κολάσεως” του Τζον Γκίλερμιν, αποθέωση του “λαϊκού” σινεμά της δεκαετίας του 1970, ένα υπερθέαμα με αστέρες πρώτου μεγέθους εκείνης της εποχής, που είχα δει επτά φορές σε κινηματογράφους όταν ήμουν παιδί! Λατρεία μεγάλη και μία πραγματικά σπάνια προβολή».
Φυσικά τον ρωτήσαμε και για τα σινεμά που πρόκειται να κλείσουν ουσιαστικά, καθώς και για το τι σημαίνει να γίνεται ένα τέτοιο Φεστιβάλ στην Αθήνα του Μπακογιάννη: «Δυστυχώς, η αίθουσα του “Ideal” θα αποτελέσει παρελθόν από τον ερχόμενο Ιανουάριο. Τις… “φιλίες” και τα συμφέροντα δεν πρόκειται να τα φρενάρει κανείς, πια. Χωρίς το “Ideal”, έρχεται ένας χειμώνας, όπου στο κέντρο της Αθήνας θα λειτουργούν μόλις τέσσερα σινεμά. Ντρέπομαι. Τεράστια κατάντια για πρωτεύουσα που θέλει να λέει ότι “πουλάει” πολιτισμό. Πόλη δίχως τέτοια τοπόσημα είναι καταδικασμένη.
Ούτως ή άλλως, το σινεμά βρίσκεται υπό διωγμόν στο κέντρο της Αθήνας. Είχαν προηγηθεί τα συνοικιακά σινεμά, που τα “θέρισε” το βίντεο στα 80s, γιατί σε πολλές περιπτώσεις άλλου είδους επιχειρηματίες τα έβλεπαν σαν “φιλέτα” για αντιπαροχές ή για να φυτρώνουν περισσότερα σούπερ μάρκετ. Σήμερα, οι πλατφόρμες και ο σπιτικός εγκλεισμός εξυπηρετούν τα πλάνα του real estate, ξεκάθαρα. Και δίχως την παιδεία της κινηματογραφικής αίθουσας, μιλάμε για ανεπανόρθωτο κακό», καταλήγει… Περισσότερα στις αίθουσες (που ακόμα υπάρχουν ως τέτοιες)! Ραντεβού στη «Ριβιέρα» λοιπόν…
● Εως Τετάρτη 19/7, στο θερινό σινεμά «Ριβιέρα» (Βαλτετσίου 46, τηλ.: 2103844827). Αναλυτικές πληροφορίες: freecinema.gr
Νόρα Ράλλη