Iστορικής σημασίας και αιφνίδια -αν και «ψηνόταν» στο παρασκήνιο επί μήνες- η ανακοίνωση για το περιώνυμο από χθες σύμφωνο ασφαλείας AUKUS μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας και Αυστραλίας, που έγινε μέσα στα άγρια μεσάνυχτα για την Ευρώπη, πιάνοντας το Παρίσι και τις Βρυξέλλες σε βαθύ συμμαχικό «ύπνο» και προκαλώντας τον αναμενόμενο εκνευρισμό του «ελέφαντα στο δωμάτιο», τον οποίο ουδείς εκ των άμεσα εμπλεκόμενων τριών ηγετών δεν θέλησε να κατονομάσει επίσημα: την Κίνα.

Οχι τυχαία, το Πεκίνο κατήγγειλε, διά του ΥΠΕΞ, την τριμερή συμφωνία ως «εξαιρετικά ανεύθυνη» και προϊόν «ψυχροπολεμικής νοοτροπίας», που «υπονομεύει σοβαρά την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, εντείνει την κούρσα των εξοπλισμών και θέτει σε κίνδυνο τις διεθνείς προσπάθειες για μη διάδοση των πυρηνικών όπλων».

Κατά πολλούς αναλυτές, αντίθετα, πρόκειται για μια ρεαλιστική στροφή στρατηγικής στην «κεκαυμένη ζώνη» του Ινδικού-Ειρηνικού και στην ανάσχεση της αναδυόμενης κινεζικής υπεροχής: υπ’ αριθμόν ένα πια προτεραιότητα του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Μπάιντεν. Και ακριβώς ως τέτοια πανηγύρισαν χθες η Ουάσινγκτον, το Λονδίνο του Brexit και η -μέχρι πρότινος επαμφοτερίζουσα απέναντι στην Κίνα- Καμπέρα την περαιτέρω σύσφιγξη των μεταξύ τους «ειδικών» σχέσεων σε μια εξίσου ειδική στρατηγική συνεργασία.

Αυτή, ανακοίνωσαν, επεκτείνεται σε διάφορους τομείς με ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πληροφοριών σε νευραλγικούς τομείς, και δη με τη συμπαραγωγή τουλάχιστον 8 πυρηνοκίνητων υποβρυχίων για λογαριασμό της μη πυρηνικής Αυστραλίας, τα οποία δεν θα φέρουν (επισήμως) πυρηνικές κεφαλές και θα μπορούν στο μέλλον να «οργώνουν» γρήγορα, αθόρυβα και με μεγάλη ενεργειακή αυτονομία τον Ειρηνικό ως ανάχωμα στην επιθετικότητα του Πεκίνου.

Προς υλοποίηση δε του τελευταίου πρότζεκτ ο Αυστραλός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον (το όνομα του οποίου μάλιστα ξέχασε κάποια στιγμή ο Τζο Μπάιντεν κατά την κοινή τηλε-συνέντευξη, με τη συμμετοχή και του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον) «άδειασε» χωρίς δισταγμό τους… διδάξαντες στην πυρηνική τεχνογνωσία Γάλλους, με τους οποίους η Καμπέρα είχε κλείσει από το 2016 «χρυσό» συμβόλαιο, ύψους 56 δισεκατομμυρίων ευρώ, για την προμήθεια 12 υποβρυχίων. Και μάλιστα συμβατικών, κατά την τότε απαίτηση της Αυστραλίας, που έχει απαγορεύσει από το 1998 τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, αλλά «κρύβει» στα υπεδάφη της τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ουρανίου στον κόσμο.

Γαλλική οργή, ευρωπαϊκή αμηχανία

Συμμαχική «πισώπλατη μαχαιριά» και μεθοδεύσεις από την Ουάσινγκτον που θυμίζουν εποχές Τραμπ κατήγγειλε ο Γάλλος ΥΠΕΞ, Ζαν Ιβ Λε Ντριάν, αφήνοντας να φανεί ξεκάθαρα ότι το Παρίσι είχε «βαθιά μεσάνυχτα» για το θέμα.

Η νέα κρίση στις συμμαχικές σχέσεις ΗΠΑ και Γαλλίας βρέθηκε μοιραία στο επίκεντρο της χθεσινοβραδινής επίσκεψης της Γερμανίδας (απερχόμενης, εν όψει των ομοσπονδιακών εκλογών της μεθεπόμενης Κυριακής) καγκελαρίου Μέρκελ στο Ελιζέ για διαβουλεύσεις με τον (προεκλογικών ρυθμών, εν αναμονή των προεδρικών εκλογών του 2022) Γάλλο πρόεδρο Μακρόν.

Ειδικά για το Παρίσι το πλήγμα είναι πολλαπλό. Και οικονομικό, και πολιτικό, αλλά και γοήτρου εν όψει της ανάληψης της εκ περιτροπής εξάμηνης προεδρίας της Ε.Ε. από τον Ιανουάριο, βάζοντας από τώρα στην κορυφή της ατζέντας τα σχέδια για ενίσχυση του αμυντικού «βραχίονα» των «27», συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής βιομηχανίας.

Ομως το Παρίσι δεν είναι ο μοναδικός νατοϊκός σύμμαχος της Ουάσινγκτον που αφέθηκε από τις ΗΠΑ -δεύτερη φορά μετά το φιάσκο του Αφγανιστάν και το «κληροδότημα» μιας νέας προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη- να παρακολουθεί ως αμέτοχος παρατηρητής τις εξελίξεις.

Μέχρι και οι Βρυξέλλες -σημαντικός εμπορικός εταίρος του Πεκίνου- δήλωσαν πλήρη άγνοια για τα τεκταινόμενα, την επομένη μάλιστα της ετήσιας ομιλίας της Γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για την «Κατάσταση της Ενωσης», αλλά και ανήμερα της χθεσινής παρουσίασης της στρατηγικής της Ε.Ε. στην περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού από τον εμφανώς αμήχανο Ζοζέπ Μπορέλ, τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας…

Ρευστές ισορροπίες

Ο «στενός» στα λόγια Αμερικανός νατοϊκός σύμμαχος, Τζο Μπάιντεν, είχε, αντίθετα, σηκώσει από τα τέλη της περασμένης εβδομάδας το «κόκκινο τηλέφωνο» για να ζητήσει από τον μεγάλο αντίπαλό του, τον Κινέζο πρόεδρο Σι, «υπεύθυνη διαχείριση του διμερούς ανταγωνισμού» σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο.

Προτού, δε, τινάξει στον «αέρα» μια σειρά πολιτικών «ταμπού» της Αυστραλίας, ο πρωθυπουργός της Σκοτ Μόρισον φρόντισε από την πλευρά του να ενημερώσει τηλεφωνικά και υπό άκρα μυστικότητα τους περιφερειακούς συμμάχους της Καμπέρας για το «δαχτυλίδι» που αυτή θα παραλάμβανε από την Ουάσινγκτον ως η πρώτη χώρα από το 1958, με την οποία οι ΗΠΑ μοιράζονται επίσημα την πυρηνική τεχνολογία τους (όχι τυχαία η προηγούμενη ήταν η Βρετανία).

Παρά τις επισημάνσεις πάντως, διά χειλέων του ίδιου του Τζο Μπάιντεν, ότι για την υλοποίηση της AUKUS θα χρειαστεί να περάσουν τουλάχιστον 18 μήνες τριμερούς προετοιμασίας και διαβούλευσης -τυπικά στο πλαίσιο τήρησης των δεσμεύσεων περί μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων-, δεν ήταν όλες οι περιφερειακές συμμαχικές αντιδράσεις ενθουσιώδεις.

Hδη η Νέα Ζηλανδία -μέλος της λεγόμενης συμμαχίας «Five Eyes» για τη συλλογή και ανταλλαγή ευαίσθητων πληροφοριών με τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, την Αυστραλία και τον Καναδά- ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύσει την άδεια εισόδου στα αυστραλιανά πυρηνοκίνητα υποβρύχια στα χωρικά της ύδατα, τα οποία έχει κηρύξει από το 1985 αποπυρηνικοποιημένη ζώνη.

Η Ρωσία από την πλευρά της -που από σήμερα ζει στους ρυθμούς των δικών της βουλευτικών εκλογών, οι οποίες θα διαρκέσουν έως την Κυριακή λόγω πανδημίας- διεμήνυσε ότι θα μελετήσει το σύμφωνο AUKUS.

Από την αυτοαπομόνωση εν τω μεταξύ λόγω κρουσμάτων κορονοϊού σε άτομα του άμεσου περιβάλλοντός του, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν θα συμμετάσχει σήμερα, μέσω τηλεδιάσκεψης, στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης, που θα γίνει επίσης με τη συμμετοχή του Κινέζου προέδρου Σι, προωθώντας έτσι την περιφερειακή συνεργασία.

Έχοντας, δε, ήδη ανακοινώσει την ολοκλήρωση της κατασκευής (όχι όμως και την έναρξη λειτουργίας) του στρατηγικής σημασίας αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 με τη Γερμανία, η Μόσχα υπενθύμισε με νόημα χθες -διά του ρωσικού ΥΠΕΞ- στο Παρίσι την ακύρωση της διμερούς συμφωνίας του 2015 για την προμήθεια δύο ελικοπτεροφόρων τύπου Mistral, στον πνεύμα πως «έχει ο καιρός γυρίσματα». Το ποια θα είναι τελικά αυτά αναμένουν λίγο-πολύ με αγωνία όλοι…

Μαργαρίτα Βεργολιά

Παρά τις προσπάθειες των τριών συμβαλλόμενων χωρών να καθησυχάσουν φίλους, συμμάχους και αντιπάλους σχετικά με τον χαρακτήρα της συμφωνίας AUKUS, που έχει προφανή και εμμέσως ομολογημένο στόχο να ελέγξει τη δράση και την επέκταση της επιρροής της Κίνας στον Ινδο-Ειρηνικό, οι αντιδράσεις συνεχίζονται. Τόσο από την Ε.Ε. που στην ουσία πιάστηκε στον ύπνο και τώρα τρέχει να προλάβει τις εξελίξεις, από την Κίνα που είναι η άμεσα ενδιαφερόμενη, αλλά και εντός της Βρετανίας.

Ο Μπόρις Τζόνσον δέχθηκε ακόμη και εσωκομματικά πυρά για τη συμφωνία, καθώς εκφράστηκαν φόβοι ότι η πυρηνική συμφωνία Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και εμπόλεμη σύγκρουση στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, με δεδομένη την αύξηση της κινεζικής επιρροής, της προσπάθειας του Πεκίνου να πιέσει μέχρις εσχάτων την Ταϊβάν, και της αμερικανικής εμπλοκή στην ενδο-σινική σύγκρουση, παρέχοντας πολιτική και στρατιωτική στήριξη στην Ταϊπέι. Η οποία εξέφρασε μεγάλη ικανοποίηση για τη συμφωνία AUKUS.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός δέχθηκε επίθεση στο Κοινοβούλιο από την Τερέζα Μέι η οποία τον κατηγόρησε ότι ουσιαστικά έγινε παρακολούθημα των Αμερικανών, οι οποίοι εντείνουν την πίεση στην Κίνα, με αυξημένο τον κίνδυνο «να συρθεί η Βρετανία σε πόλεμο, καθώς οι ΗΠΑ απαιτούν από τους συμμάχους τους αυξημένη παρουσία στην περιοχή».

«Ποιες θα είναι οι συνέπειες αυτής της συμφωνίας για τη στάση που θα πρέπει να λάβει η Βρετανία αν η Κίνα προσπαθήσεις να εισβάλει στην Ταϊβάν;», ρώτησε η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας.

Από την πλευρά του ο Μπόρις Τζόνσον υποστήριξε ότι η συμφωνία «δεν κινείται ανταγωνιστικά προς την Κίνα», ενώ υποστήριξε ότι το Λονδίνο «παραμένει δεσμευμένο στην προάσπιση του διεθνούς δικαίου και πως θα συμβούλευε τους όλους τους φίλους του σε όλο τον κόσμο να συμβουλέψουν την Κίνα να προς αυτή την κατεύθυνση».

Ανάλογη ήταν και η δήλωση από την Ουάσιγκτον του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν, που δήλωσε ότι η αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να ενισχύσει τη συνεργασία της με την Αυστραλία «έναντι της πολεμικής κινεζικής συμπεριφοράς».

Ο Όστιν υποστήριξε ότι συζήτησαν με τους Αυστραλούς αξιωματούχους «τις κινεζικές αποσταθεροποιητικές ενέργειες και την προσπάθεια του Πεκίνου να ασκήσει πίεση και να εκφοβίσει άλλες χώρες αλλάζοντας τις ισορροπίες στην περιοχή» του Ινδο-Ειρηνικού.

Η Ταϊβάν από την πλευρά της έσπευσε να εκφράσει ικανοποίηση για τη συμφωνία και για τη «στήριξη από σημαντικούς συμμάχους» όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ταϊβάν, σημείωσε ακόμη και την άρνηση του Λονδίνου να αποκλείσει εμπόλεμη εμπλοκή σε περίπτωση που η Κίνα εισβάλει στο νησί, αναφέροντας πάντως ότι η Ταϊπέι δεν ζητά από κανέναν να πολεμήσει για λογαριασμό της.

Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του κνεζικού υπουργείου Εξωτερικώ, Ζάο Λιγιάν, με αφορμή το γεγονός ότι η Αυστραλία θα αγοράσει πυρηνοκίνητα υποβρύχια από τις ΗΠΑ, αμφισβήτησε τη δέσμευση της Καμπέρα στην αποτροπή ανάπτυξης πυρηνικών όπλων, λέγοντας ότι οι τρεις χώρες δεσμεύονται από σε μια «παρωχημένη ψυχροπολεμική νοοτροπία ψυχολογία μηδενικού αποτελέσματος».

Η ανησυχία για ενδεχόμενο σύρραξης στον Ινδο-Ειρηνικό πλέον είναι σαφής, καθώς πολλοί πλέον βλέπουν στις αποφάσεις του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν την επιλογή να ακολουθήσει έναντι της Κίνας την πολιτική του προκατόχου του έναντι της Κίνας.

Όπως αναφέρει ο Guardian, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Ρενμίν στην Κίνα, Σι Γιχόνγκ, η συμφωνία AUKUS «αναμφισβήτητα» έχει στόχο να αποτρέψει την Κίνα και το Πεκίνο «σίγουρα θα αντιδράσει, αλλά το ερώτημα παραμένει ποια θα είναι αυτή η αντίδραση».

Περιφερειακός δικαστής στην Κολούμπια των Ηνωμένων Πολιτειών εμπόδισε χθες, Πέμπτη, την απέλαση οικογενειών μεταναστών, που είχαν συλληφθεί σε εφαρμογή διαταγής της πρώην κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ ενώ διέσχιζαν τα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό στην αρχή της πανδημίας Covid-19.

H διαταγή εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2020 από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, τα οποία με τη σειρά τους επικαλέστηκαν την ανάγκη περιορισμού της εξάπλωσης του νέου κορονοϊού.

Όμως, ο Έμετ Σάλιβαν του αποφάνθηκε ότι ο νόμος περί δημόσιας υγείας, στον οποίο βασίζεται η εν λόγω πολιτική, δεν επιτρέπει τις απελάσεις μεταναστών. Η απέλαση ατόμων που έχουν αιτηθεί άσυλο τους στερεί «την ευκαιρία να επιζητήσουν ανθρωπιστικές παροχές» τις οποίες δικαιούνται από το νόμο για τη μετανάστευση, σύμφωνα με τη γραπτή απόφαση του δικαστή.

Η απόφαση του δικαστή, θα τεθεί σε ισχύ σε 14 ημέρες, έχει εφαρμογή μόνο για τις οικογένειες και όχι για μεμονωμένους μετανάστες, που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο αριθμό των μεταναστών που έχουν συλληφθεί στα σύνορα. Το υπουργείο Δικαιοσύνης και το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας στις ΗΠΑ δεν ανταποκρίθηκαν άμεσα σε αιτήματα σχολιασμού.

Η εξέλιξη έρχεται σε μία περίοδο, κατά την οποία ο Τζο Μπάιντεν δέχεται πιέσεις από τους Ρεπουμπλικάνους με δεδομένη την αύξηση των συλλήψεων στα σύνορα, οι οποίες κυμαίνονται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών.

Οι αμερικανικές αρχές συνέλαβαν περισσότερους από 195.000 μετανάστες στα σύνορα με το Μεξικό τον Αύγουστο, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν την Τετάρτη.

Χιλιάδες παραμένουν σε πρόχειρο καταυλισμό στα σύνορα

Αυτόπτης μάρτυρας ανέφερε χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως από την Αίτη αλλά και από Κούβα, Βενεουέλα και Νικαράγουα,  περιμένουν κάτω από τη Διεθνή Γέφυρα κατά την εβδομάδα που διανύουμε, η οποία συνδέει το Ντελ Ρίο του Τέξας, με την πόλη Σιουδάδ Ακούνια στο Μεξικό.

Οι μετανάστες έχουν οργανώσει έναν αυτοσχέδιο καταυλισμό, με μερικές βασικές υπηρεσίες για να αντιμετωπίσουν τις υψηλές θερμοκρασίες, διαμορφώνοντας τις συνθήκες μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τον πρόεδρο Μπάιντεν. Τα τρόφιμα και το νερό δεν επαρκούν, όπως δήλωσαν στο Reuters περίπου είκοσι μετανάστες, ενώ η θερμοκρασία φτάνει στους 37 βαθμούς Κελσίου.

Υπενθυμίζεται ότι ο Αμερικανός πρόεδρος, το Φεβρουάριο, εξαίρεσε τα ασυνόδευτα παιδιά από την πολιτική της απέλασης και η κυβέρνησή του την εφαρμόζει σε λιγότερες οικογένειες μεταναστών που συλλαμβάνονται στα σύνορα. Τον Αύγουστο, η κυβέρνηση Μπάιντεν απέλασε περίπου το 19% των οικογενειών που συνελήφθησαν στα σύνορα.

Οργανώσεις υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, έχουν ανακοινώσει ότι οι πρόσφυγες που οδηγούνται σε απέλαση, αντιμετωπίζουν τη βία και τις απαγωγές στο βόρειο Μεξικό.

«Ο πρόεδρος Μπάιντεν θα έπρεπε να έχει τερματίσει την εφαρμογή αυτή της βίαιης και παράνομης πολιτικής, εδώ και πολύ καιρό και το δικαστήριο αποφάσισε ορθώς για την απόρριψή της, σήμερα» δήλωσε ο Ομάρ Τζαντουάτ, διευθυντής του προγράμματος της ACLU (Αμερικανική Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες) για την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών.