Συναντηθήκαμε με τον Ακύλλα Καραζήση κάπου στα Εξάρχεια, με soundtrack τους φωτογραφικούς ήχους των αποτυπώσεων του Παύλου Παρασκευά. Αφορμή για αυτή μας τη συνάντηση, η σειρά του Βασίλη Κεκάτου που ξεκίνησε να προβάλλεται στο Mega (κάθε Πέμπτη στις 11 και 10 το βράδυ και on demand στο Vodafone TV) και που ήδη έχει ξεχωρίσει για την αισθητική της, το περιεχόμενο και τον πολύ ιδιαίτερο και κινηματογραφικό τρόπο αφήγησης, που σπάνια συναντάς τηλεοπτικά. Σε αυτή τη σειρά ο Ακύλλας Καραζήσης υποδύεται έναν πατέρα σε μια διαδρομή αποδοχής της ταυτότητας του έφηβου γιου του, με έναν τρόπο αληθινό, απαλό και διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Η ερμηνεία του εκεί συμπληρώνει τη σεναριακή γέννηση του ρόλου με έναν τόσο συμβατό τρόπο, που ταυτόχρονα αποκαλύπτει το υποκριτικό του μεγαλείο. Η σειρά, ο ρόλος και η ιστορία έγιναν αφορμή για τα ρυάκια της κουβέντας μας και το ίδιο συνέβη και με τους «Ληστές» του Σίλερ, που σκηνοθετεί στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Ο Ακύλλας Καραζήσης με τις καθάριες λέξεις του, τις μεστές και καθαρές απόψεις του μας έκανε να θυμηθούμε τη σπουδαιότητα τέτοιων συναντήσεων, αφού στην πραγματικότητα εκείνος με τον τρόπο του γέννησε και τις ερωτήσεις. Αυτός είναι ο Ακύλλας Καραζήσης.
Συνέντευξη στον Χρήστο Τζίφα
Φωτογραφίες για την ΑΥΓΗ: Παύλος Παρασκευάς
Ποιες ήταν οι πρώτες σου σκέψεις όταν πήρες το σενάριο του «Milky Way;»
Είχα ήδη δει τις ταινίες του Βασίλη Κεκάτου και μου άρεσαν πολύ. Όταν μου είπε, πριν καν διαβάσω το σενάριο, ότι είναι για μια παρέα με νέους γονείς και μου είπε τη δική μου ιστορία, ότι ο γιος μου είναι gay και εγώ ζω στα βουνά και κάνω τη διαδρομή του να αποδεχτώ αυτό που είναι, μου άρεσε ακόμα πιο πολύ. Το μυρίστηκα κατευθείαν. Δεν θέλω να κάνω πράγματα που δεν τα βλέπω ευχάριστα. Το «Milky Way» ήξερα από τα γυρίσματα ότι θα το έβλεπα με χαρά.
Ποιος είναι αυτός ο πατέρας που υποδύεσαι;
Το ενδιαφέρον σε αυτόν τον ρόλο είναι η σχέση με τον γιο του και η διαδρομή που κάνει. Είναι ένας άνθρωπος που έχει ένα παρελθόν, κάπως πιο ροκ εντ ρολ, που ταυτίζεται με το δικό μου. Θα μάθουμε και για τα δικά του νιάτα. Βέβαια, ζει πάνω στα βουνά, και η πρώτη του αντίδραση όταν έρχεται ο γιος του σε αυτή τη νεαρή ηλικία και έχει αυτό το look είναι θέμα για έναν πιο παραδοσιακό πατέρα Έλληνα σαν αυτόν. Το πώς κάνει όλη αυτή την πορεία μαζί με τον γιο του είναι για μένα κάτι πολύ ενδιαφέρον και ειδικά σήμερα στην Ελλάδα. Υπογείως, με όλα τα κακά μαζί, με όλα τα αρνητικά, η Ελλάδα έχει κάνει ένα προχώρημα τα τελευταία δύσκολα αυτά χρόνια. Ένα προχώρημα ως προς τη νοοτροπία. Έχει αλλάξει αργά και βουβά η νοοτροπία. Οι μεγάλες κινήσεις γίνονται βουβές. Στις κουζίνες, στις τάξεις των σχολείων, μέσα στα υπνοδωμάτια. Ξαφνικά βλέπεις τους νέους να εξεγείρονται. Εδώ δεν εκφράζεται με μια εξέγερση, αλλά με μία αλλαγή σε πολλές ηλικίες.
Φωτογραφίες για την Αυγή: Παύλος Παρασκευάς
Υπάρχει περίπτωση να φαντάζεσαι αυτό το προχώρημα από τη λαχτάρα σου και να μην είναι έτσι;
Όχι, εγώ πιστεύω ότι υπάρχει. Γι’ αυτό μου αρέσουν η σειρά και ο ρόλος μου. Δείχνει μια φέτα μεγάλη ελληνικής ζωής, και μάλιστα στην επαρχία, που δεν είναι κάτι διαφορετικό από την Αθήνα. Απλώς είναι πιο ωμό. Η απουσία ερεθισμάτων τη διαφοροποιεί μόνο. Δεν έχουν τα Εξάρχεια με τα μαγαζιά, ας πούμε. Είναι πιο υπαρξιακά τα ζητήματα των εκεί πιτσιρικάδων.
Άρα και αυτή η σειρά πιστεύεις ότι έρχεται ακριβώς επειδή υπάρχει αυτή η αλλαγή;
Είμαι σίγουρος. Φαντάζομαι ότι 20 χρόνια πριν θα ήταν αδιανόητη. Δεν θα την έπαιρνε καμία εταιρεία παραγωγής, κανένα κανάλι. Πιστεύω ότι και αυτοί που αποφασίζουν στα κανάλια είναι αναγκασμένοι να συμπλεύσουν με την εποχή. Ο καπιταλισμός ενσωματώνει διαρκώς, ενσωματώνει και την άρνησή του, και την κριτική του, και το θέαμα. Αλλά αυτό δεν αφαιρεί τίποτα από τα θετικά. Το θετικό είναι ότι σήμερα φθίνει και τείνει να εξαφανιστεί, στο δικό μου το περιβάλλον έτσι κι αλλιώς, αλλά και γενικά η λέξη «πούστης». Είναι πάρα πολύ βασικό για μένα. Όπως και το «αδελφή». Όπως και τα σεξιστικά ανέκδοτα του Γερμανού βλάκα και του Έλληνα έξυπνου που βαράει τη γυναίκα του. Σίγουρα εξακολουθεί να υπάρχει ένας «μάτσο» πολιτισμός στην Ελλάδα. Αλλά νομίζω ότι απέναντί του βρίσκει πια κάτι.
Μήπως αυτές τις αλλαγές τις βλέπουμε μέσα στα προστατευμένα περιβάλλοντα που ζούμε; Μέσα στις φούσκες μας;
Το δείγμα για μένα είναι ότι ακόμα και μέσα στα δικά μας περιβάλλοντα δέκα χρόνια πριν η γλώσσα ήταν πολύ διαφορετική. Ας το πούμε περιβάλλον και όχι φούσκα, γιατί η φούσκα είναι κάτι που μπορεί να σπάσει και μετά να μην υπάρχει τίποτα. Διαφωνώ καταρχήν με αυτό που λέγεται ότι η νεολαία είναι συντηρητική. Δεν είμαι νεολάγνος. Η νεολαία είναι αυτή που είναι και ήταν πάντα. Στους πιτσιρικάδες βλέπω αυτούς με τους οποίους θα έκανα παρέα και πριν από τριάντα χρόνια, όταν ήμουν και εγώ πιτσιρικάς. Βλέπω και τους ίδιους μαλάκες με τους οποίους δεν θα έκανα ποτέ παρέα. Αλλάζει λίγο ο τρόπος που τα εκφράζουν. Οι δικές μας γενιές, οι υποτίθεται πιο μορφωμένες, πιο διανοούμενες και πολιτικοποιημένες ήταν εκφραστικά ευνουχισμένες. Αυτό το λέω εξ αφορμής του επαγγέλματός μου ως ηθοποιός. Οι ηθοποιοί πριν από τριάντα χρόνια ήταν με τα χέρια στις τσέπες, δεν τραγουδούσαν, πολλά δεν έκαναν. Σήμερα τα περισσότερα παιδιά στις δραματικές σχολές είναι εκφραστικά, είναι ελεύθερα. Οι δάσκαλοι είναι πολύ πιο ανοιχτοί και ελεύθεροι. Και οι γονείς των παιδιών αυτών έχουν, όμως, αλλάξει. Δεν είναι σαν τους δικούς μας. Γι’ αυτό μου αρέσει που παίζω έναν τέτοιο πατέρα. Έχουμε δει πολύ τον πατέρα που βαράει τον γιο του επειδή είναι γκέι. Δεν αμφισβητώ ότι υπάρχει. Εγώ, όμως, πια το ξέρω. Δεν θέλω να βλέπω μόνο αυτό. Αυτή η σειρά έχει ένα κομμάτι πραγματικότητας που δεν είναι μόνο η αυτοκαταστροφική, η αυτοτραυματιστική ανάγνωση και θέαση της ελληνικής πραγματικότητας. Είναι μια καινούργια οπτική σε μια πραγματικότητα που σίγουρα υπάρχει και θέλω να πιστεύω ότι παίρνει λίγο και το πάνω χέρι.
Κατά την παρουσίαση της σειράς γινόταν εμμονικά η ερώτηση αν η σειρά, η Τέχνη γενικά, μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα.
Για μένα, καταρχήν το ερώτημα πάσχει από πολλές μεριές. Το σινεμά, το θέατρο και η τηλεόραση με έναν τρόπο έχουν έναν μηχανισμό που δημιουργεί, θέλοντας και μη, μια συζήτηση. Βλέπεις μια ταινία και βγαίνοντας τη συζητάς. Έχει κάτι που μεταφέρεται. Δεν είναι μήνυμα. Εκεί είναι η βλακεία. Να ρωτάς το μήνυμα ή το νόημα. Είναι ένα σύμπαν. Ένας άνθρωπος που βλέπει θέατρο, ταινίες και διαβάζει λογοτεχνία σίγουρα είναι πολύ διαφορετικός από έναν άνθρωπο που δεν τα κάνει όλα αυτά. Αυτό αλλάζει πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι επηρεάζουν άλλους που διαβάζουν λιγότερο. Το να αφηγούμαι μια ταινία, ένα θεατρικό έργο ή το να παίζω ένα θεατρικό έργο για μένα είναι βαθιά πολιτικές πράξεις. Το ζήτημα δεν είναι να αλλάξει η ζωή. Το ζήτημα είναι συγκεκριμένα πράγματα να γίνονται καθαρά. Θα το πω με προβοκατόρικη διάθεση, αλλά εγώ θέατρο κάνω για να κάνω προπαγάνδα. Αυτό που μου λείπει και από την Αριστερά, και θα ήθελα να το κάνει και η Τέχνη, είναι να αρθρώσουμε έναν καινούργιο τρόπο, γοητευτικό για τους ανθρώπους, που να είναι εναλλακτικός στη βαρβαρότητα της κατανάλωσης. Ζούμε μια ήπια χαρούμενη δικτατορία που είναι μέσα μας. Βλέπουμε τα υπέροχα σούπερ μάρκετ που γίνονται όλο και πιο θελκτικά και τα σχολεία μας είναι άθλια. Η Τέχνη έχει δύναμη. Θα έπρεπε όλοι να είμαστε καλλιτέχνες, να τραγουδάμε, να απαγγέλλουμε ποιήματα, να μην κάνουμε καμία άλλη δουλειά και ας ψοφήσουμε της πείνας. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να γίνουν ηθοποιοί. Γι’ αυτή την ελευθερία. Δεν τολμούν να το πουν, ίσως ούτε στον εαυτό τους. Ο κόσμος θέλει πια να εκφραστεί. Είναι υπέροχο. Αυτό είναι μια πραγματική αόρατη επανάσταση. Δυστυχώς, η Αριστερά αυτό δεν το βλέπει. Η Αριστερά στα terms της Τέχνης είναι συντηρητικότατη.
Τι θα σκηνοθετήσεις στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος;
Σκηνοθετώ το πρώτο έργο του Σίλερ, τους «Ληστές», που θα κάνει πρεμιέρα τον Φεβρουάριο. Ένα εξόχως πολιτικό έργο. Μια οικογένεια με έναν καλό και έναν κακό γιο, που ο καλός γιος είναι μέλος μιας παρέας ελευθεριακών φοιτητών, οι οποίοι ωθούνται από την κοινωνία και τον κοινωνικό αποκλεισμό στην παρανομία και γίνονται κοινωνικοί ληστές. Έχει τρομερό ενδιαφέρον.
Έχεις ανάγκη από πολιτικοκοινωνικά έργα αυτή τη στιγμή;
Ναι, αλλά με τη βαθιά έννοια. Πάντα τα είχα ανάγκη.
Εκτός από ηθοποιός, αισθάνεσαι πια και σκηνοθέτης;
Ναι, βέβαια. Όμως η μαγιά του θεάτρου, η ψυχή του θεάτρου είναι ο ηθοποιός. Ο ηθοποιός είναι το παν. Μετά έρχεται ο συγγραφέας, μετά ο σκηνοθέτης.
Άρα δεν είναι απλά ένα χρήσιμο εργαλείο ο ηθοποιός, όπως λένε κάποιοι;
Τεράστιο λάθος. Ο ηθοποιός είναι το θέατρο. Όμως με μεγάλη χαρά σκηνοθετώ, γιατί ο σκηνοθέτης έχει κάτι από συγγραφέα. Φτιάχνει έναν κόσμο.
Τα σκοτάδια του θεάτρου που έφερε στο φως το MeToo υπάρχουν;
Τα σκοτάδια του θεάτρου είναι τα σκοτάδια της κοινωνίας. Η αρσενική, τοξική νοοτροπία δεν υπάρχει μόνο στο θέατρο, υπάρχει σε όλη την ελληνική κοινωνία. Είναι θέμα εξουσίας που επιτρέπει σε κάποιους να εκμεταλλευτούν τη θέση τους και να εκμεταλλευτούν. Δεν συμβαίνει μόνο στο θέατρο. Στο θέατρο απλώς τα πρόσωπα είναι δημόσια. Υπάρχουν χώροι που συμβολικά κάνουν μια κάθαρση για ένα μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας. Νομίζω ότι αυτό συνέβη στο θέατρο. Η νοοτροπία άλλαξε και μέσα από αυτή τη συμβολική κάθαρση που έγινε στο θέατρο με όλα τα εισαγωγικά, γιατί, εντάξει δεν έγινε και καμιά τεράστια κάθαρση, μην γελιόμαστε. Όμως άλλαξαν ορισμένα πράγματα. Τώρα κάποιος που έχει θέση εξουσίας στο θέατρο το σκέφτεται τρεις φορές για να την πέσει σε κάποιον υφιστάμενο.
Εσύ είχες αντίστοιχες εμπειρίες;
Όχι. Ήρθα 30 χρόνων στην Ελλάδα και άρχισα να δουλεύω κατευθείαν με ομοειδείς ανθρώπους. Έχω, όμως, βρεθεί σε περιβάλλον, να βλέπω και να αντιλαμβάνομαι τέτοιες συμπεριφορές έμμεσα. Όπως όταν κάθεσαι σε ένα καφέ και αντιλαμβάνεσαι στο διπλανό τραπέζι κάποιον που κακοποιεί το παιδί του λεκτικά. Τέτοια έχω ζήσει πολλά. Όλοι μας έχουμε ζήσει. Είναι μια χαζομάρα αυτό το «αφού το ήξερες, γιατί δεν μίλαγες». Αυτά γίνονται με έναν τρόπο λογοτεχνικού έργου. Που δεν μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τι είναι ποινικό και τι δεν είναι. Βλέπεις μια ασαφή πραγματικότητα που και το δικό σου μυαλό κάνει ένα είδος μυθοπλασίας.
Πού βρίσκεις καταφύγιο; Τι σε ανακουφίζει στην καθημερινότητά σου;
Είμαι βουτηγμένος από μικρό παιδί στη λογοτεχνία. Την αγαπώ. Αγαπώ τη λογοτεχνία. Δεν κάνω ούτε τον διαβασμένο ούτε τίποτα. Μου αρέσει. Είναι η καταφυγή μου. Τι ωραιότερο από το να ξαπλώνεις στον καναπέ σου και να διαβάζεις ένα μυθιστόρημα. Το διάβασμα είναι το καταφύγιό μου. Διαβάζω λογοτεχνία και Ιστορία και τριπάρω. Είναι η μανία μου. Για αυτό και το θέατρο. Το θέατρο το κάνω γιατί μπορώ να επικοινωνήσω. Στην ουσία δεν σηκώνομαι από τον καναπέ μου. Βρήκα μια δουλειά που είμαι ξαπλωμένος στον καναπέ, διαβάζω και βυθίζομαι σε ένα μυθιστόρημα και απλά μεταφέρομαι σε μια σκηνή θεάτρου. Και ο τρόπος που παίζω είναι κοντινός σε αυτό. Για πολλά χρόνια, νεότερος, πίστευα ότι μόνο η μυθοπλασία υπάρχει. Ακόμα το πιστεύω. Η πραγματικότητα είναι ο μύθος, το ψέμα.
